Info
Titel: Crime & Punishment (Преступление и наказание)
Auteur: Fyodor Dostoyevsky
Verschenen: 1866, Rusland
Verhaal
Rodion Raskolnikov, een arme rechtenstudent in Sint-Petersburg, hekelt een handelaarster omdat ze op haar geld blijft zitten terwijl veel anderen onder armoede gebukt gaan. Hij maakt een plan de handelaarster te vermoorden en haar geld te stelen. Raskolnikov pleegt de moord, maar dit pakt niet goed uit. De nicht van de handelaarster ziet de moord gebeuren, dus hij vermoord haar ook.
Direct na de moorden begint Raskolnikov’s geweten flink aan hem te knagen; hij wordt ernstig ziek, paranoide en kan zich niet meer verhouden tot zijn familie en vrienden. Hij wordt steeds zieker en zwakker. Uiteindelijk wordt hij overtuigd door Sonja, het beeld van pure Christelijke goedheid, om zichzelf aan te geven bij de politie, wat hij doet. Hij wordt berecht en komt in een Siberisch strafkamp.
Vlak voor zijn aangifte overweegt hij zelfmoord te plegen, maar raakt ervan overtuigd dat hij zijn lijdensweg moet doorstaan. Svidrigailov, een rijke, vrouwonvriendelijke man die verloofd is met een minderjarig meisje kiest na zijn bezinning wel voor deze ‘makkelijke’ uitweg.
In het strafkamp wordt Raskolnikov ernstig ziek. Hij heeft geen berouw of schuldgevoel. Sonja komt hem vaak bezoeken, en vanaf dat moment wordt Raskolnikov steeds beter. Uiteindelijk, als hij helemaal genezen is, wordt hij verliefd op Sonja.
Uitleg
Dit verhaal poogt te laten zien dat er een innerlijke ethos is in de mens die niet valt te rationaliseren. Raskolnikov is intelligent, studeert rechten, maar weet ondanks dat niet wat ware ‘rechtvaardigheid’ is. Volgens zijn wereldbeeld, gevoed door utilitarisme, doet hij met de moord iets ethisch verantwoords. Volgens hem bestaan er mensen van dusdanige intelligentie dat ze boven de wet staan. Maar hij komt erachter dat er meer is dan ratio.
Interessant is dat hij nooit spijt krijgt van zijn daad, pas bij het zien van het effect die de moord heeft op zijn omgeving is hij ervan overtuigd dat hij moet boeten. Dan nog steeds vindt hij niet dat hij fout heeft gehandeld. Pas op het einde van het boek, in de epiloog, wordt hij overmand door een schuldgevoel.
Raskolnikov stoort zich aan de simpele mensen om hem heen die de wereld lijken te snappen. Hoe kan het dat iemand zo intelligent als hij dan moeite heeft met tot bloei komen in de wereld?
Dostoyevsky zelf was erg religieus en volledig tegen de initiële overtuigingen van Raskolnikov. Hij ageerde tegen het ‘übermensch’-idee van Friedrich Nietzsche.
Over de manier van leven in Rusland tijdens de Sovjet-Unie:
Een Brit, een Fransman en een Rus bekijken een schilderij van Adam en Eva in de Hof van Eden.
”Kijk naar hun bescheidenheid, hun kalmte,” mompelt de Brit. “Ze moeten wel Brits zijn."
"Onzin,” reageert de Fransman. “Ze zijn naakt en zo mooi. Duidelijk Fransen.”
“Geen kleren, geen onderdak,” zegt de Rus, “ze hebben alleen een appel te eten, en ze worden verteld dat dit het paradijs is.
Ze zijn Russisch.”