Evolutionary Psychology

Info

Titel: Evolutionary Psychology
Auteur: David M. Buss
Verschenen: 1999, VS

Inhoud

H1 | Scientific movements leading to evolutionary psychology

Darwin’s 3 principes voor evolutie:

Variatie: verschillen in kenmerken van diersoorten zorgen voor de bouwstenen van evolutie.
Erfelijkheid: Sommige van deze kenmerken zijn erfelijk. Effecten van buitenaf (beschadigingen bijvoorbeeld) zijn niet erfelijk.
Selectie: De voordelige erfelijke variaties die leiden tot overleving en voortplanting blijven bestaan. De andere variaties sterven af.

2 vormen van seksuele selectie:

intraseksuele competitie: 2 herten vechten onderling uit wie de sterkste is, de sterkste mag zich voortplanten.
interseksuele selectie: het vrouwtje kiest de pauw met de mooiste veren, de vogel met de mooiste dans/zang.
Genetic drift: sommige genen worden doorgegeven zonder een evolutionair voordeel te hebben, maar ook zonder nadeel. Dit kan dan lang in een soort blijven bestaan.
Founder effects: als een groep migreert, en een variatie is oververtegenwoordigd dan groeit die variatie groter dan de oorspronkelijke populatie. (Als 100 mensen, waarvan 95 gingers, emigreren dan groeit de groep gingers groter in verhouding tot de totale populatie waar de geëmigreerde groep onderdeel van was.)
Ethologie: het natuurlijke gedrag
Fixed action patterns: een vast patroon in gedrag na een succesvolle stimulus. Wanneer een fap is geactiveerd gaat het dier het hele patroon van gedrag automatisch af. Een eend een plastic evenbeeld van de moeder laten zien triggert constant hetzelfde gedragspatroon.
Classical fitness: de meest succesvolle genen om voort te planten
Inclusive fitness: de meest succesvolle genen om jezelf en anderen te doen voortplanten Altruïsme is dus evolutionair voordelig
Parental investment theory: het is evolutionair voordelig te investeren in zorg voor het nageslacht.
Parent-offspring-conflict theory: de ouder investeert in alle jongen, maar elk jong wil zoveel mogelijk aandacht opeisen.

2 theorieën over de oorsprong van de Homo Erectus:

Out of Africa: Homo Erectus is vanuit Afrika verspreid over de hele wereld en heeft andere menssoorten vervangen.
Multiregional Continuity theorie: Homo Erectus is samen met andere menssoorten geëvolueerd en door het mixen van de genen is overal de moderne mens ontstaan.

De Out of Africa theorie wordt het meest plausibel geacht door wetenschappers.

2 theorieën over het ontstaan van gedrag, de ‘instinctivists’ en de ‘conditionists’

Freud kwam om de hoek met zijn ‘life instincts’. De mens wordt geboren met een aantal ‘life-preservative instincts’ over ademen, eten, drinken, maar ook over angsten voor gevaar. Daarnaast zijn er ‘sexual instincts’ die een rol spelen in de laatste fase van de ontwikkeling, en gaan over voortplanting.
William James kwam ook met instincten, maar had een enorme waslijst aan instincten voor alles, die ook vaak elkaar in de weg zaten. Eigenlijk dus de propositie dat de mens al het gedrag al bij geboorte heeft ontwikkeld.

Vervolgens kwamen de tegenhangers: James Watson met klassieke conditionering (neutrale stimulus zoals een bel koppelen aan een stimulus eten zorgt voor de derde stimulus om speeksel aan te maken) en Skinner met het alternatief, operant conditioning (Positief effect van gedrag zorgt ervoor dat het gedrag wordt herhaald) Dit wordt Radical Behaviourism genoemd

Dit ging er dus vanuit dat de mens als een blanco vel wordt geboren, en alle gedrag (behalve willekeurig gedrag) ontstaat door positieve of negatieve feedback. Alleen het vermogen om te leren is bij geboorte aanwezig.

De waarheid ligt niet bij radical behaviourism. Apen die voedsel kregen via een ‘moeder’ van ijzerdraad raakten niet gehecht aan deze maar aan de ‘moeder’ van stoflappen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat mensen makkelijker een angst voor slangen ontwikkelen dan voor auto’s of stopcontacten. Er is dus iets voorgeprogrammeerd.

Cultuur

In verschillende culturen zijn verschillende normen en waarden te vinden, soms zelfs de tegenovergestelde. Lang werd gedacht dat het paradijs bestond, maar dit werd snel ontkracht: elke cultuur kent een aantal universele waarden en normen.

Nature vs Nurture

‘Leren’ is slechts een verandering in een mechanisme op basis van externe input. De mogelijkheid om te kunnen leren is het stukje evolutionaire psychologie.

Incest

Het niet hebben van seksuele relaties met familieleden is evolutionair succesvol gebleken, en een effectieve markering van familieleden is ‘de personen met wie je bent opgegroeid’. Wetenschappelijk onderzoek onderbouwd dit.

Afweermechanisme tegen voedselvergiftiging

Geen bedorven of giftig voedsel eten is evolutionair voordelig gebleken. De afschuw voor specifieke smaken in ongeschikt voedsel is aangeleerd gedrag. Conditionering speelt hierbij bijvoorbeeld een rol; ziek worden van bepaald voedsel creëert een connectie waardoor dat voedsel in de toekomst misselijkheid oproept.

Aanzien

In de oertijd was het evolutionair succesvol om goed te kunnen jagen en verzamelen. De beste verzamelaars kregen aanzien. Hierdoor hebben we geleerd dat aanzien iets goeds is, daarom belonen we talent tegenwoordig met aanzien.

Testen van evolutionaire hypothesen

verschillende soorten vergelijken
er is een duidelijk verband zichtbaar tussen hoe monogaam een soort is (sperm competition) en hoeveel sperma deze produceert.
Culturen vergelijken
Wat zijn universele emoties en waarden, en hoe verschillen culturen van elkaar? (Selectie van partners, geslachtsrollen, etc.)
Fysiologische methodes en hersenscans
Aanwezigheid van bepaalde hormonen in bepaalde situaties.
Pleegkinderen hebben meer stress (cortisol) dan kinderen met eigen ouders. Testosteron is minder aanwezig bij mannen in een relatie.
Genetische methodes
Uit genetisch onderzoek blijkt dat de evolutionaire ontwikkeling van de mens niet steeds trager is gegaan (zoals eerder gepostuleerd) maar steeds meer is versneld (veranderingen in genetische code).
Vergelijkingen tussen geslachten
Mannen weten nooit zeker of nageslacht van hun is, dit is een onzekerheid die vrouwen niet ervaren. Tegelijkertijd is jaloezie bij mannen, voortkomend uit sexuele stimuli significant meer aanwezig dan bij vrouwen. Dit is mogelijk een gevolg van de onzekerheid van nageslacht: De jaloezie stimuleert het afwenden van mogelijke rivalen.
Vergelijking binnen geslacht
Je zou verwachten dat jongere vrouwen eerder de neiging hebben een zwangerschap af te breken dan oudere vrouwen, omdat de kans op een nieuwe zwangerschap groter is.
Vergelijking van 1 persoon in verschillende situaties
In Bolivia leefde een man met lage sociale status omdat hij niet goed kon jagen. Een onderzoeker leerde hem jagen, waarna hij een hoge sociale status had en juist slechte jagers ging benadelen.

H3 | Combating the Hostile Forces of Nature

‘folk biology’: een universele basis voor biologische intuitie.

Alle volken en culturen maken verschil tussen planten en dieren
Elke soort heeft een essentie; iets wat die soort definieert en wat die soort helpt overleven.
Jonge kinderen vinden unaniem dat als je de ingewanden van een hond verwijdert, de hond z’n essentie heeft verloren en dus geen hond meer is. Ook zien ze dat een roos doorns heeft omdat ze de roos helpen, maar vinden ze dit niet bij prikkeldraad.
Deze basis lijkt onafhankelijk te zijn van opvoeding.

Van moedermelk naar ander voedsel

Qua voeding lijken mensen op ratten. Beide zijn in het begin van hun leven compleet afhankelijk van moedermelk. Dit is omdat dat 100% veilig is om te drinken.

Vervolgens wordt er langzaam nieuw eten geïntroduceerd, op het moment dat we eventuele vergiftiging kunnen verwerken. Dit is de reden dat kinderen vaak geen nieuw voedsel willen proberen, er is een angst voor. Dit heet neofobie.

Misselijkheid bij zwangerschap is het heftigst in week 2-4, wanneer de organen zich ontwikkelen, en gaat meestal over in week 14 wanneer alle organen af zijn. Daarnaast komen spontane abortussen 3x zoveel voor bij vrouwen die geen misselijkheid hebben ervaren dan wel. De misselijkheid is te verklaren als extra bescherming tegen het eten van ongeschikt voedsel.

Waarom we koken

Een hypothese waarom mensen zijn begonnen met koken is omdat dit bacteriën dood. Zo zijn we gekookt voedsel aangenamer gaan vinden, omdat we er minder ziek van werden.

Hetzelfde geldt voor kruiden; kruiden werken ook antibacterieel. Je ziet dat warme landen meer kruiden toepassen dan koudere landen. Nog een voorbeeld van hoe overleving leidt tot voorkeur.

Alcohol

Alcohol gebruik komt voort uit het eten van rijp fruit, waar ook een kleine hoeveelheid alcohol in zit. Er wordt zelfs gesteld dat de kleur van drank vaak relateert aan de kleuren van rijp fruit.

Verschil tussen vaardigheden van mannen en vrouwen

Mannen waren jagers en vrouwen verzamelaars, en dit zien we terug in mentale vaardigheden:

Vrouwen:

Zijn beter in het herkennen van verschillende kleurtinten en subtiele smaakverschillen
Zijn beter in patroonherkenning en geheugen

Mannen:

Kunnen de baan van bewegende voorwerpen beter voorspellen
Kunnen onbekend terrein beter trotseren
Nemen meer risico

Als je een man de weg vraagt is hij geneigd meer Euclidische aanwijzingen te gebruiken (noord/zuid etc.) terwijl vrouwen meer natuurlijke aanwijzingen gebruiken (derde boom links)

Gedrag bij potentiële dreiging

De reacties op potentiële dreiging, op chronologische volgorde:

Freeze: Stoppen en waarnemen waar de dreiging vandaan komt en wat je reactie wordt.
Flight: Vluchten
Fight: Vechten als vluchten geen optie is
Submit: Je geeft jezelf over om aan te geven dat je geen bedreiging vormt. Dit kan door Fright; dood spelen of Faint; letterlijk flauwvallen.

Waarom we zwakker worden naarmate we ouder worden:

Pleiotropie: sommige genen kunnen meerdere effecten hebben. Een gen die het testosterongehalte op jonge leeftijd verhoogd maakt de kans op voortplanting groter, maar verhoogt ook het risico op prostaatkanker op latere leeftijd. Dit komt omdat evolutie de kans op voortplanting wil maximaliseren.
Dit is ook de reden dat mannen eerder sterven dan vrouwen: Binnen evolutie wordt er meer geëxperimenteerd met genen vanwege de competetieve aard van mannen, waardoor de kans op overschot of tekort wat leidt tot problemen op latere leeftijd groter is.
Er zijn 2 pieken in aantal zelfmoorden per leeftijd bij mannen; 15-35 jaar en 70+. De eerste valt in de meest competitieve periode van het leven, en de tweede in de periode van de meeste ziekte. Men kan zich een blok aan het been voelen van een familie of maatschappij.